Już od najwcześniejszych lat edukacji naturalnym jest zainteresowanie dzieci otaczającym nasz światem, oraz samodzielna obserwacja zjawisk zachodzących na niebie dziennym i nocnym. Zainteresowanie pojawia się przy obserwacjach zachodzących w zmieniających się porach roku, faz Księżyca czy różnych wysokościach Słońca nad horyzontem. Naturalnym procesem tak wczesnej wiedzy astronomicznej jest jasne i proste tłumaczenie zjawisk przyrodniczych oraz zachęcenie dzieci do prowadzenia samodzielnych obserwacji zjawisk widocznych gołym okiem.
Jeśli chcemy by nasza edukacja zachodziła w sposób planowany, kontrolowany i zrozumiały musimy wziąć pod uwagę następujące fakty:
- dzieci interesują zjawiska które dzieją się w czasie rzeczywistym i danej chwili (nie interesuje ich historia czy przyszłość zjawisk)
- skupić się należy na postrzeganiu zjawisk dostępnymi dla dzieci zmysłami bez użycia sprzętu (wzrok i słuch – tu i teraz)
- krótkie obserwacje z uwagi na ograniczona percepcję oraz znużenie długimi i jednorodnymi obserwacjami czy zjawiskami ze strony dzieci
- nauka przez doświadczenia własne o podłożu zabawy czy gry poznawcze.
Dzieci w wieku wczesnoszkolnym oraz przedszkolnym charakteryzuje jedno pytanie – dlaczego ? I należy być przygotowanym by udzielić dobrej i łatwej odpowiedzi. Utrwalenie złej wiedzy skutkuje zła podstawa w dalszej edukacji. Często zadawane przez dzieci pytania dotyczą faz Księżyca, odpowiedzi czym są planety, dlaczego Słońce oślepia itd.
Wraz z upowszechnieniem się internetu oraz dostępu do zasobów organizacji astronomicznych, coraz łatwiejszym staje się prezentacja i tłumaczenie zjawisk powiązane z pokazywanem zdjęć czy ilustracji co pobudza na najważniejszy zmysł dzieci czyli wzrok. jak wiadomo najlepsza nauka w okresie wczesno szkolnym jest nauka poparta zabawą. Tutaj znakomicie może pomóc nam strona np. http://kidsastronomy.com/fun/memory.htm gdzie znajdziemy gry edukacyjne, łatwe puzzle czy kolorowanki o tematyce kosmosu, astronomii czy podróży kosmicznych.
Z czasem dzieci zaczynają dostrzegać i poznawać wielkości numerologiczne, interesuje je rozmiar (wielkość), mnogość (liczność) itd, jest to okres w którym znakomitym przykładem mogą a nawet powinny stać się obiekty astronomiczne oraz porównanie ich z ziemskimi przykładami z jakimi dzieci mają do czynienia na codzień. Myślę tutaj o porównaniach że gwiazd we Wszechświecie jest więcej niż ziarenek piasku na plaży czy porównanie odległości ziemskich i kosmicznych i pokazanie ich proporcji by ukazać ogrom Wszechświata.
Planując zajęcia edukacyjne należy zawsze brać pod uwagę pomoc filmów animowanych dobrze tłumaczących zjawiska czy rozwój astronomii. Polskie produkcje jak “Gwiazda Kopernika”, czy zagraniczne “Był Sobie Kosmos” do znakomitych produkcji BBC z profesorem Cox’em oraz Odyseja Kosmiczna wyprodukowana przez NG.
Oczywistą konsekwencją edukacji astronomicznej była by organizacja wycieczek do planetarium, czy obserwatorium astronomicznego lub organizacja takiego pokazu w szkole by pokazać dzieciom iż zjawiska obserwowane gołym okiem to margines tego co oferuje Wszechświat a zarazem pokazać piękno obserwacji i tego co oferuje niebo zarówno dzienne jak i nocne.
Piękna idea to wspólne obserwacje z rodzicami do których bardzo zachęcam. Wiadomo iż wspaniałe wrażenie robi widok Księżyca w teleskopie czy dobrej lornetce (tutaj zawsze przestrzegam przed bezpieczeństwem obserwacji szczególnie Słońca, które jest w stanie uszkodzić nieodwracalnie wzrok podczas nieumiejętnych i niezabezpieczonych obserwacji – bardzo proszę o zapoznanie się z opisem bezpiecznych obserwacji Słońca : Bezpieczne obserwacje Słońca ). Kolejnym obiektem jaki łatwo jest obserwować nieuzbrojonym okiem są Planety : Wenus, Mars, Jowisz i Saturn, które podobnie jak Księżyc swoje zalety pokazują już choćby przez proste instrumenty lub lornetki.
Wspólne obserwacje stanowią znakomitą podwalinę pod samodzielne i bardziej dociekliwe obserwacje a zarazem pomagają na świadome obserwacje pięknego rozgwieżdżonego nieba.
Nie ma nic atrakcyjniejszego niż uwiecznienie obserwacji by dzieci mogły się pochwalić wśród rówieśników swoimi osiągnięciami dlatego zachęcam do nauki prostej astrofotografii o której napiszę w kolejnych artykułach. Na początek przygody z astrofotografią proponuje by wykonać timelaps z ruchu gwiazd na niebie.