Isaac Newton

Isaac Newton, Izaak Newton (ur. 25 grudnia 1642 w Woolsthorpe-by-Colsterworth, zm. 31 marca 1727 w Kensington) – angielski uczony: fizyk, astronom, matematyk, filozof, alchemik, biblista i historyk oraz urzędnik państwowy. Uznawany za jednego z najwybitniejszych i najważniejszych naukowców wszech czasów. W niektórych rankingach fizyków ustępuje tylko Einsteinowi, a w innych przewyższa go.

Newton zasłynął przede wszystkim jako fizyk – zarówno doświadczalny, jak i teoretyczny. Zajmował się głównie klasyczną mechaniką – w tym mechaniką ośrodków ciągłych, zwłaszcza płynów – oraz grawitacją i optyką, zahaczając też o termodynamikę, geofizykę, badania Kosmosu i fizykę matematyczną.

Newton to jeden z ojców mechaniki klasycznej i twórca jej kompletnej postaci – jako pierwszy opisał trzy zasady dynamiki, rozwijając wcześniejsze prace Kartezjusza i Galileusza na ten temat. Zapoczątkował opis zjawisk fizycznych przez równania różniczkowe, co jest wyróżnikiem nowożytnej fizyki teoretycznej i stało się standardem w najróżniejszych dziedzinach tej oraz innych nauk. Sformułował też pierwsze zasady zachowania: pędu oraz momentu pędu[potrzebny przypis], choć nie znał jeszcze pojęcia energii mechanicznej. Zajmował się też modelowaniem oporu powietrza, pomiarami prędkości dźwięku w powietrzu, wyjaśnieniem tej wielkości przez gazowe prawo Boyle’a-Mariotte’a, zaobserwował aerodynamiczny efekt Magnusa i wyjaśnił go. Zbudowany przez Newtona paradygmat mechaniki zastąpił wcześniejsze modele Arystotelesa i Kartezjusza i dominował aż do XX wieku, kiedy został poprawiony przez szczególną teorią względności Einsteina. Zasługi Newtona dla mechaniki spowodowały, że na jego cześć jednostkę siły w układzie SI nazwano niutonem (N); mechanika klasyczna (w wersji nierelatywistycznej) bywa nazywana mechaniką Newtona, a płyny dzieli się według właściwości mechanicznych na newtonowskie i nienewtonowskie.

Jedno z największych osiągnięć Newtona to prawo powszechnego ciążenia – czasem nazywane jego nazwiskiem – i zastosowanie go w opisie Układu Słonecznego. Poprawnie przewidział, że te same prawa rządzą ruchem ciał na Ziemi, jak i ruchem ciał niebieskich. Podał matematyczne uzasadnienie dla praw Keplera i rozszerzył je – dowodząc, że orbity (zwłaszcza komet) mogą być nie tylko eliptyczne, ale też hiperboliczne lub paraboliczne. Swój model grawitacji zastosował nie tylko do opisu ciał niebieskich, ale i samej Ziemi – jako pierwszy opisał matematycznie zjawisko pływów morskich i przewidział, że Ziemia jest w przybliżeniu elipsoidą spłaszczoną na biegunach. Analizował też kosmologiczne konsekwencje swojej teorii jak paradoks grawitacyjny. Badania Newtona ukoronowały rewolucję naukową otwartą przez Kopernika i przyczyniły się do powszechnego przyjęcia kopernikańskiego heliocentryzmu. Teoria grawitacji Newtona stała się pierwszą teorią pola, podstawą nowożytnej mechaniki nieba, astrodynamiki i była najdokładniejszym modelem ciążenia aż do czasu ogólnej teorii względności Einsteina. Opus magnum Newtona – Matematyczne zasady filozofii naturalnej (łac. Philosophiae naturalis principia mathematica) uchodzi za jedną z najważniejszych publikacji w dziejach nauki. Newton wyłożył w niej podstawy mechaniki i grawitacji, tworząc spójny system.