Galaktyka Cygaro (Messier 82, M82, NGC 3034) – galaktyka spiralna z poprzeczką w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy. W zakresie podczerwieni jest najjaśniejszą galaktyką na niebie. Messier 82 jest galaktyką burzy gwiazdowej, co oznacza, że zachodzi w niej intensywny proces powstawania nowych gwiazd. Galaktyka ta należy do grupy galaktyk M81.

Galaktyka Cygaro znajduje się w odległości około 12 milionów lat świetlnych od Ziemi i oddala się z prędkością około 50 km/s. Jasność obserwowana około 8,4^m.

Podobnie jak NGC 5195 i NGC 5128 (Centaur A), M82 jest znacznie jaśniejsza w podczerwieni niż w świetle widzialnym.

Galaktykę odkrył 31 grudnia 1774 roku Johann Elert Bode. W sierpniu 1779 niezależnie odkrył ją Pierre Méchain. Po pomiarach z 9 lutego 1781 roku Charles Messier dodał ją do swojego katalogu pod numerem 82.

Centralny obszar Messier 82 zawiera dwa interesujące jasne źródła promieniowania rentgenowskiego. Źródła te mogą być powiązane z dwiema czarnymi dziurami o masach pośrednich pomiędzy czarnymi dziurami pochodzenia gwiazdowego a supermasywnymi czarnymi dziurami znajdującymi się w jądrach galaktyk. Dziury te nie opadły do jądra Messier 82 i mogą stanowić pierwsze znane przykłady składników niezbędnych do zbudowania supermasywnych czarnych dziur.

Pierwsza czarna dziura (X42.3+59) znajduje się w odległości szacowanej na 290 lat świetlnych od jądra M82, a jej masa wynosi od 12 000 do 43 000 mas Słońca. Nie mogła ona powstać wraz z galaktyką, gdyż przy tak niewielkiej odległości od centrum i masie przekraczającej 30 000 mas Słońca powinna już dawno zostać wciągnięta do jądra galaktyki. Dane obserwacyjne wskazują, że obroniła się ona przed przyciąganiem przez supermasywną czarną dziurę w jądrze M82.

W Galaktyce Cygaro zarejestrowano do tej pory dwa potwierdzone przypadki supernowej:

• SN 2004am: odkryto ją na zdjęciach z 21 listopada 2003 roku. Miała wtedy jasność 17^m,
• SN 2014J: odkryta 21 stycznia 2014 roku.

To kolejny obiekt jaki opisuję z gwiazdozbioru Wielkiej Niedźwiedzicy, która kryje wiele ciekawych astronomicznych niespodzianek.

 

 

 

Plejady (w katalogu Messiera M45 lub Messier 45, najbardziej znana gromada otwarta na niebie. Pamiętam jak moja mam mówiła że to “Kwoka z kurczętami”. Ten obiekt ma wiele nazw w zależności od regionu i kto o nim mówi.

Popularność zawdzięczają głównie temu, że można ją swobodnie obserwować nieuzbrojonym okiem. Znajduje się w gwiazdozbiorze Byka, w odległości około 444 lat świetlnych.

Jest to młoda gromada, ma około 100 mln lat. Otacza ją niebieska mgławica, widoczna na zdjęciach wykonanych odpowiednią techniką.

Gromada M45 jest najlepiej widoczna na polskim niebie od października do marca. Najlepsze warunki do obserwacji są w grudniu około godziny 23. Pomimo że Plejady widać gołym okiem, lepszy efekt wizualny osiągniemy używając lornetki.

Mityczne Plejady były córkami tytana Atlasa. Na wieść o śmierci swoich sióstr, Hiad, popełniły samobójstwo, a dobry Zeus przeniósł je na niebo jako siedem pięknych gwiazd. Dlatego bardzo popularna nazwa to “Siedem sióstr”.

Dokładnie Plejady są gromadą otwartą typu II,3,r. Wiek ich szacuje się na około 100 mln lat, są to głównie młode, gorące gwiazdy, młodsze od Słońca mniej więcej 50 razy. Szacuje się, że gromada obejmuje około 500 gwiazd. Widzialna z Ziemi jasność to około 1,4^m; w rzeczywistości najjaśniejsze gwiazdy należące do M45 są jaśniejsze od Słońca od 40 do 100 razy.

Gromada jest otoczona bardzo słabą mgławicą refleksyjną, pozostałością po „gwiezdnym żłobku”, który wyprodukował jej gwiazdy. Mgławicę tę najlepiej widać na zdjęciach wykonanych techniką długiego naświetlania.

Główne gwiazdy jakie wchodzą w skład gromady to: Alkione (Eta Tauri, η Tau) – gwiazda wielokrotna, Atlas – gwiazda potrójna, Elektra (17 Tauri), Maja (20 Tauri), Merope,Taygeta – kolejna gwiazda potrójna, Plejone – gwiazda podwójna, Celaeno (16 Tauri), Asterope oraz Sterope II.

Jak widać na powyższym zestawieniu najważniejszych gwiazd w gromadzie, obserwując samą gromadę możemy pokusić się o obserwacje poszczególnych jej składników, które same w sobie kryją wiele ciekawych obiektów.