Klin Herschela to nasadka kątowa pozwalająca na bezpieczne obserwacje tarczy słonecznej bez użycia filtrów obiektywowych. Dzięki specjalnej konstrukcji jedynie znikoma część promieniowania odbijana jest w kierunku okularu, pozostała część rzutowana jest na specjalną powierzchnię pochłaniającą ciepło.
Obserwowanie Słońca w świetle białym, zwłaszcza plam słonecznych, ziarnistości i rozbłysków słonecznych, jest ekscytujące. Nieprzestrzeganie poniższych wskazówek bezpieczeństwa nie jest jednak pozbawione niebezpieczeństw.
W przypadku niewłaściwego stosowania możliwe jest uszkodzenie oczu, aż do całkowitej ślepoty oka.
Dlatego podczas obserwacji Słońca należy przestrzegać wszystkich warunków bezpiecznych obserwacyjnych i stosować się bezwzględnie do wskazówek i instrukcji obsługi jakie dołączone są do instrumentów, które umożliwiają bezpieczne obserwacje naszej gwiazdy dziennej.
Korzystanie z pryzmatu słonecznego na teleskopie wymaga odpowiedzialnej postawy obsługi, dlatego należy zwrócić uwagę na następujące kwestie:
- Nigdy nie używaj pryzmatu bez załączonego filtra wąskopasmowego i filtra polaryzacyjnego.
- Jeśli używasz kilku teleskopów na swoim montażu, upewnij się, że otwory wlotowe światła we wszystkich innych instrumentach (w tym w mniejszych szukaczach) są dobrze zamknięte, zanim skierujesz teleskopy na Słońce.
- Zawsze montuj pryzmat słoneczny na wyciągu okularowym przed skierowaniem teleskopu na Słońce.
Jak działa klin Herschela na przykładzie produktu firmy TS-Opitcs (zasada działania wszystkich podobnych produktów jest zbliżona do tego klina, różną się szczegółami konstrukcyjnymi, złączami czy sposobami odprowadzania ciepła wytwarzanego przez promieniowanie Słońca)
Pryzmat słoneczny (czyli właśnie klin Herschela) został specjalnie zaprojektowany do obserwacji Słońca jako akcesorium do refraktorów. Z refraktorem o aperturze ok. 100 mm można już obserwować wszystkie zjawiska słoneczne w świetle białym, które są dostępne dla amatora. Nie jest zalecany a wręcz zakazany do innych typów teleskopów.
Poniższy rysunek przedstawia drogę promieni w pryzmacie słonecznym.
Światło słoneczne wpada do pryzmatu z lewej strony. Około 5% światła słonecznego jest kierowane w
górę pod kątem prostym do obserwacji w okularze lub w aparacie. Nieproporcjonalnie większa część promieniowania o wyższej energii, wynosząca 95%, przechodzi przez korpus pryzmatu
i tworzy ognisko w „powietrzu” daleko poza obudową pryzmatu.
Najważniejsze elementy pryzmatu słonecznego to:
- Pułapka świetlna zapobiega promieniowaniu na zewnątrz. Zamknięta do otworów wentylacyjnych obudowa niezawodnie zapobiega ryzyku olśnienia.
- Niezbędny filtr wąskopasmowy w tubusie okularu.
- Dołączony do zestawu wąskopasmowy filtr interferencyjny należy wkręcić w gniazdo okularu przed przystąpieniem do obserwacji.
Bezstopniowa regulacja jasności za pomocą dołączonego filtr polaryzacyjny
Ponieważ światło padające na odbijającą powierzchnię pryzmatu jest częściowo spolaryzowane, zastosowanie filtra polaryzacyjnego (zainstalowanego w gnieździe okularu) powoduje
płynną zmianę jasności obrazu. Po prostu obracając okular w gnieździe, możesz płynnie regulować jasność obrazu dla wszystkich warunków obserwacyjnych (lato, zima, bezchmurne niebo, lekko zachmurzone niebo).
Wskazówki obserwacyjne.
Zwłaszcza podczas obserwacji Słońca widzenie (migotanie powietrza) odgrywa ważną rolę, ponieważ atmosfera znacznie się nagrzewa w ciągu dnia, zwłaszcza latem. Charakteryzuje się turbulencjami lub migotaniem, jak na gorącej drodze, widzenie może mieć znaczący wpływ na jakość obserwacji Słońca.
– Złe widzenie jest spowodowane mieszaniem różnych temperatur. Zwykle ma to miejsce w najniższych 5 m powietrza. Występuje najczęściej na chodnikach, ciemnych przedmiotach, dachach, a czasem na drzewach.
– Wysokie chmury Cirrus powodują rozpraszanie światła słonecznego w wysokiej atmosferze, co często skutkuje słabą widocznością. Klasycznym objawem wysokich chmur pierzastych jest niemożność uzyskania ostrości lub brak kontrastu. Strumień strumieniowy poruszający się nad głową może wpływać na widoczność nawet w pogodny dzień.
Chociaż wiele z tych warunków jest poza naszą kontrolą, oglądanie w obszarze o idealnych warunkach, bez plam na linii wzroku i w dni bez wysokich cirrusów zapewnia najlepsze rezultaty. Powierzchnia pokryta trawą jest najlepszym środowiskiem dla stabilności widzenia w ciągu dnia. Każde miejsce obserwacyjne oferuje inne warunki w różnych porach dnia, ponieważ powietrze, przez które patrzysz, zmienia się wraz z ruchem Słońca. Niektóre lokalizacje korzystają z najlepszej widoczności rano, podczas gdy wiele ma najlepszą widoczność po południu. Ponieważ większość zmian termicznych między powietrzem a gruntem zachodzi w ciągu pierwszych 5 m nad ziemią, wysoka platforma obserwacyjna często zapewnia lepszą widoczność. Może to być drugie piętro z widokiem na trawę.
Obserwacja wizualna
Ciemnienie krawędzi Słońca jest zjawiskiem stałym i jest natychmiast zauważalne podczas obserwacji całej tarczy słonecznej w teleskopie. Ciemnienie krawędzi występuje, ponieważ Słońce składa się z gorącego gazu, którego temperatura spada w kierunku powierzchni. Głębsze, gorętsze obszary, które są bardziej promieniste, są widoczne w centrum obserwowanego dysku słonecznego. Z drugiej strony widok jest tylko zauważalny w kierunku krawędzi mniej gorących, a zatem mniej jasnych warstw. Gdyby gwiazdy były ciałami stałymi, nie zaobserwowano by ciemnienia krawędzi.
Fotografowanie zjawisk słonecznych
Jak widać z konstrukcji gniazdo okularowe zakończone jest gwintem M42 (T2) do którego możemy zamontować np. lustrzankę wyposażoną w odpowiedni pierścień co umożliwi nam wykonywanie fotografii obserwowanych obiektów na Słońcu. Oczywiście w miejsce okularu możemy zamontować kamerę astronomiczną, która umożliwi nam zapis zachodzących na Słońcu zjawisk czy ich późniejszą obróbkę w postaci fotografii.
