Kapella – kozia gwiazda

Kapella (Alfa Aurigae, α Aur) – najjaśniejsza gwiazda w konstelacji Woźnicy i zarazem szósta pod względem jasności gwiazda na nocnym niebie. Jest oddalona od Słońca o około 43 lata świetlne.

Gwiazda nosi tradycyjną nazwę Kapella, która wywodzi się od łacińskiego Capella, oznaczającego “kózkę”. Rzymianie określali tę gwiazdę także imieniem Amaltei, mitycznej kozy (lub nimfy), która wykarmiła Jowisza. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 roku formalnie zatwierdziła użycie nazwy Kapella dla określenia składnika Aa tej gwiazdy.

Kapella jest interesującym obiektem jako jedna z najlepiej poznanych niezaćmieniowych gwiazd spektroskopowo podwójnych (składniki oznaczone są Alfa Aurigae Aa i Ab). Jasna Kapella ma też wielu wizualnych (pozornych) towarzyszy, gwiazd przypadkowo sąsiadujących z nią na niebie[7]. Są one oznaczone literami od B do R, jednak para słabych gwiazd Alfa Aurigae H i L jest rzeczywiście z nią związana grawitacyjnie.

Alfa Aurigae A

Widoczną gołym okiem Kapellę tworzą dwa bardzo podobne żółte olbrzymy należące do typu widmowego G[2]. Ich jasności przekraczają jasność Słońca około 80-krotnie, mają one także kilkakrotnie większe rozmiary. Obiegają wspólny środek masy w odległości nieco większej od 100 milionów kilometrów (0,72 au) z okresem orbitalnym równym 104 dni.

Kapella jest źródłem promieniowania rentgenowskiego powstającego prawdopodobnie w wyniku aktywności magnetycznej na powierzchni jednej z gwiazd (lub obu). Kapella była pierwszą gwiazdą sfotografowaną z wykorzystaniem optycznej interferometrii wielkobazowej, podczas obserwacji prowadzonych przez COAST (Cambridge Optical Aperture Synthesis Telescope) w 1995 roku.

Alfa Aurigae HL

Alfa Aurigae jest gwiazdą poczwórną – główną parę obiega w odległości około 11 000 au (jednej szóstej roku świetlnego) drugi układ podwójny, złożony ze słabych czerwonych karłów. Mają one obserwowaną wielkość gwiazdową odpowiednio 10,2 i 13,7m i typ widmowy M2 i M4. Ich jasność to odpowiednio 1,2% i 0,048% jasności Słońca, mają promienie 0,56 i 0,25 R☉ i masy 0,3 i 0,1 M☉. Karły te noszą oznaczenia Alfa Aurigae H i L (lub Ha i Hb).