
Upiorna pajęczyna, magiczne smoki czy niewyraźne ślady duchów? Co widzisz na tym zdjęciu pozostałości po supernowej Żagla? Piękny gobelin kolorów pokazuje upiorne szczątki gigantycznej gwiazdy. Udało się to uchwycić w niesamowitych szczegółach dzięki VLT Survey Telescope, pracującemu w Europejskim Obserwatorium Południowym (ESO) w Obserwatorium Paranal w Chile.
Niewyraźna struktura różowych i pomarańczowych obłoków to wszystko, co pozostało z masywnej gwiazdy, która zakończyła swoje życie w potężnej eksplozji około 11 000 lat temu. Gdy najmasywniejsze gwiazdy osiągają koniec swojego życia, często gasną z hukiem w wybuchu zwanym supernową. Tego rodzaju wybuchy generują fale uderzeniowe, które poruszają się przez otaczający gaz, kompresując go i tworząc skomplikowane struktury podobne do nici. Uwolniona energia ogrzewa gazowe wąsy, powodując ich jasny blask, jak widać na zdjęciu.
Na tym obrazie, złożonym z 554 milionów pikseli, mamy niesamowicie szczegółowy widok pozostałości po supernowej w Żaglu (Vela), nazwanej od konstelacji nieba południowego znanej jako Żagiel. Na zdjęciu można by zmieścić dziewięć tarcz Księżyca w pełni, a cały obłok jest jeszcze większy. Przy odległości zaledwie 800 lat świetlnych od Ziemi, ta dramatyczna pozostałość po supernowej jest jedną z najbliższych znanych tego typu obiektów.
Gdy wybuchła, najbardziej zewnętrzne warstwy progenitora (gwiazdy przed wybuchem) zostały wyrzucone do otaczającego gazu, tworzą spektakularne włókna, które widzimy na obrazie. Z gwiazdy pozostała ultragęsta kula, w której protony i elektrony są ściskane w neutrony – gwiazda neutronowa. Gwiazda neutronowa w pozostałości po supernowej w Żaglu, umiejscowiona nieco poza zdjęciem, w lewym górnym rogu, jest pulsarem, który obraca się wokół własnej osi z niesamowitą prędkością ponad 10 razy na sekundę.
Niniejszy obraz jest mozaiką obserwacji wykonanych przy pomocy szerokokątnej kamery OmegaCAM na VLT Survey Telescope (VST), znajdującym się w Obserwatorium Paranal w Chile. Kamera o 268 milionach pikseli może uzyskiwać obrazy poprzez różne filtry, które przepuszczają światło o różnych kolorach. W tym konkretnym przypadku użyto czterech filtrów, pokazanych jako połączenie kolorów magenty, niebieskiego, zielonego i czerwonego.
Właścicielem VST jest National Institute for Astrophysics we Włoszech (INAF). Z 2,6-mtrowym zwierciadłem jesto to jeden z największych teleskopów dedykowanych przeglądom nocnego nieba w zakresie widzialnym. Niniejsze zdjęcie jest przykładem z takiego przeglądu: VST Photometric Hα Survey of the Southern Galactic Plane and Bulge (VPHAS+). Przez sponad siedem lat w ramach tego przeglądu wykonywano mapy znacznej części naszej rodzimej galaktyki, pozwalając astronomom na lepsze zrozumienie, jak formują się gwiazdy, jak ewoluują i jak umierają.